Đơn giản hóa tthc về an toàn vệ sinh thực phẩm – cần sự đồng bộ giữa 03 ngành: y tế – nông nghiệp – công thương (phần 2)

Luật An toàn thực phẩm (ATTP) được Quốc hội ban hành năm 2010, là cơ sở pháp lý, là nền tảng căn bản cho việc phân định trách nhiệm quản lý ATTP của các Bộ chuyên ngành: Y tế - Nông nghiệp và Công Thương. Trên cơ sở đó, nhiều văn bản dưới Luật đã được ban hành từ Nghị định của Chính phủ đến Thông tư của từng Bộ, Ngành và cả Thông tư liên tịch để hướng dẫn chi tiết việc quản lý an toàn vệ sinh thực phẩm (ATVSTP). Thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 13/7/2018 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành và cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh, nhiều thủ tục hành chính (TTHC) thuộc lĩnh vực ATVSTP đã được cắt giảm ở cả 03 ngành: Y tế – Nông nghiệp – Công Thương, mang lại nhiều lợi ích cho tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp. Tuy nhiên, việc đơn giản hóa TTHC cần có sự tương đồng giữa các Bộ chuyên ngành nhằm tạo sự công bằng, hợp lý trong việc thực hiện TTHC của các tổ chức, cá nhân hoạt động trong lĩnh vực này. Tiếp theo Phần 1, Phần 2 này tiếp tục đề cập và phân tích một số nội dung còn bất cập trong việc thực hiện TTHC về ATVSTP trên địa bàn Tỉnh:

…

3. Thủ tục cấp lại giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP

Thủ tục cấp lại giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP giữa 03 ngành có nhiều sự khác nhau:

- Đối với ngành Y tế: Khoản 3, Điều 2, Nghị định số 155/2018/NĐ-CP ngày 12/11/2018 của Chính phủ quy định: “Trường hợp thay đổi tên của doanh nghiệp hoặc đổi chủ cơ sở, thay đổi địa chỉ nhưng không thay đổi vị trí và quy trình sản xuất thực phẩm, kinh doanh dịch vụ ăn uống và Giấy chứng nhận phải còn thời hạn thì cơ sở gửi thông báo thay đổi thông tin trên Giấy chứng nhận và kèm bản sao văn bản hợp pháp thể hiện sự thay đổi đó đến cơ quan tiếp nhận hồ sơ đã cấp Giấy chứng nhận qua hệ thống dịch vụ công trực tuyến hoặc qua đường bưu điện hoặc tại cơ quan tiếp nhận hồ sơ”. Do vậy, không có TTHC phát sinh đối với các trường hợp này.

- Đối với ngành Nông nghiệp:

+ Trường hợp trước 06 tháng tính đến ngày Giấy chứng nhận ATTP hết hạn: hồ sơ gồm Đơn đề nghị và Bản thuyết minh về điều kiện bảo đảm ATTP của cơ sở; Phí thẩm định: 700.000 đ/cơ sở; thời hạn giải quyết thủ tục 13 ngày làm việc (do Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản cấp giấy), 07 ngày làm việc hoặc 15 ngày làm việc (do Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cấp giấy: Nếu cơ sở đã được thẩm định và xếp loại A hoặc B thời gian giải quyết trong vòng 07 ngày làm việc; Nếu cơ sở chưa được thẩm định, xếp loại, thời hạn giải quyết trong vòng 15 ngày làm việc).

+ Trường hợp Giấy chứng nhận vẫn còn thời hạn hiệu lực nhưng bị mất, bị hỏng, thất lạc, hoặc có sự thay đổi, bổ sung thông tin trên Giấy chứng nhận: hồ sơ gồm Đơn đề nghị cấp lại Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP, không thu phí; thời gian giải quyết thủ tục là 5 ngày làm việc (do Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản cấp giấy), 04 ngày làm việc (do Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cấp giấy).

Mặc dù cùng TTHC, cùng cơ quan chủ quản là Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn nhưng thẩm quyền giải quyết hồ sơ của hai đơn vị trực thuộc (Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản và Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật) khác nhau, thời gian giải quyết thủ tục khác nhau.

Cơ sở pháp lý của các TTHC này là Thông tư số 38/2018/TT-BNNPTNT ngày 25/12/2018 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Quyết định số 360/QĐ-UBND ngày 01/4/2020 của UBND Tỉnh.

- Đối với ngành Công Thương:

+ Trường hợp cấp lại do Giấy chứng nhận bị mất hoặc bị hỏng: thành phần hồ sơ gồm Đơn đề nghị, thời gian giải quyết thủ tục là 03 ngày làm việc, không thu phí.

+ Trường hợp cấp lại do cơ sở thay đổi địa điểm sản xuất, kinh doanh; thay đổi, bổ sung quy trình sản xuất, mặt hàng kinh doanh và khi Giấy chứng nhận hết hiệu lực: thời gian giải quyết thủ tục là 25 ngày làm việc, mức phí đối với cơ sở sản xuất thực phẩm khác: 2.500.000 đồng lần/cơ sở, thành phần hồ sơ gồm:

(1) Đơn đề nghị;

(2)  Bản thuyết minh về cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ bảo đảm điều kiện vệ sinh ATTP;

(3)  Danh sách tổng hợp đủ sức khỏe do chủ cơ sở xác nhận hoặc Giấy xác nhận đủ sức khỏe của chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm do cơ sở y tế cấp huyện trở lên cấp.

(4)  Giấy xác nhận đã được tập huấn kiến thức về ATTP của người trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm có xác nhận của chủ cơ sở.

+ Trường hợp cấp lại do cơ sở có thay đổi tên cơ sở nhưng không thay đổi chủ cơ sở, địa chỉ, địa điểm và toàn bộ quy trình sản xuất, mặt hàng kinh doanh, thời gian giải quyết thủ tục là 03 ngày làm việc, thành phần hồ sơ gồm:

(1)  Đơn đề nghị;

(2)  Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP đã được cấp (bản sao có xác nhận của cơ sở).

(3)  Tài liệu chứng minh sự thay đổi tên cơ sở.

+ Đối với Cấp lại do thay đổi chủ cơ sở nhưng không thay đổi tên cơ sở, địa chỉ, địa điểm và toàn bộ quy trình sản xuất, mặt hàng kinh doanh, thời gian giải quyết thủ tục là 03 ngày làm việc, thành phần hồ sơ gồm:

(1)  Đơn đề nghị;

(2)  Giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP đã được cấp (bản sao có xác nhận của cơ sở).

(3)  Danh sách tổng hợp đủ sức khỏe do chủ cơ sở xác nhận hoặc Giấy xác nhận đủ sức khỏe của chủ cơ sở và người trực tiếp sản xuất, kinh doanh thực phẩm do cơ sở y tế cấp huyện trở lên cấp (bản sao có xác nhận của cơ sở).

Căn cứ pháp lý của các thủ tục trên là Điều 13 Nghị định số 17/2020/NĐ-CP ngày 05/02/2020 của Chính phủ.

* Nhận xét:

Từ sự không thống nhất giữa các quy định có liên quan như trên đối với các TTHC về ATTP giữa 03 ngành: Y tế, Nông nghiệp, Công Thương, dẫn đến bất cập trong khâu tổ chức thực hiện tại địa phương như sau:

Căn cứ khoản 8 và khoản 10 Điều 36 Nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ quy định: “Đối với cơ sở sản xuất nhiều loại sản phẩm thực phẩm thuộc thẩm quyền quản lý của từ 2 cơ quan quản lý chuyên ngành trở lên thì cơ quan quản lý sản phẩm có sản lượng lớn nhất trong các sản phẩm của cơ sở sản xuất là cơ quan quản lý”; “Đối với cơ sở vừa sản xuất vừa kinh doanh nhiều loại sản phẩm thuộc thẩm quyền quản lý của từ 2 cơ quan quản lý chuyên ngành trở lên thì tổ chức, cá nhân có quyền lựa chọn cơ quan quản lý chuyên ngành về ATTP để thực hiện các TTHC”.

Như vậy, một cơ sở khi thực hiện hoạt động sản xuất, kinh doanh nhiều loại sản phẩm thực phẩm thuộc thẩm quyền quản lý của từ hai cơ quan quản lý chuyên ngành trở lên thì quy trình thực hiện TTHC từ thành phần hồ sơ, mức thu phí, đến thời gian giải quyết TTHC không giống nhau giữa các cơ quan quản lý chuyên ngành. Ngoài ra, chưa có cơ sở cụ thể đánh giá sản lượng sản phẩm để thực hiện việc quản lý. Điều này có thể chưa tạo được sự công bằng và hợp lý cho các cơ sở hoạt động sản xuất, kinh doanh thực phẩm.

* Tình huống giả định: cơ sở sản xuất bột, sản xuất nước giải khát áp dụng dây chuyền công nghệ tương đối hiện đại, tuy nhiên chỉ đăng ký quy mô hộ kinh doanh. Do sản phẩm thuộc ngành Công Thương quản lý nên không thuộc diện cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP. Trong khi bất kỳ hộ kinh doanh sản xuất nhỏ lẻ, thủ công mang tính mùa vụ (chỉ sản xuất trong dịp tết, lễ hội…) thuộc ngành Nông nghiệp quản lý đều phải thực hiện thủ tục cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP. Điều này vừa không công bằng giữa các cơ sở vừa khó kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Thêm vào đó, trường hợp cơ sở vừa sản xuất sản phẩm thuộc ngành Công Thương quản lý (ví dụ sản phẩm nước giải khát các loại) chiếm sản lượng lớn và sản xuất sản phẩm thuộc ngành Nông nghiệp quản lý chiếm sản lượng nhỏ (ví dụ sản phẩm trà lá sen). Nếu căn cứ theo khoản 8, Điều 36 Nghị định số 15/2018/NĐ-CP thì ngành Công Thương là cơ quan quản lý. Câu hỏi đặt ra là trường hợp này có thuộc diện cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP không và cơ quan chuyên ngành nào sẽ cấp giấy chứng nhận?

Theo Điều 4 và Điều 5 Nghị định số 15/2018/NĐ-CP, hầu hết các sản phẩm thông thường thực hiện việc tự công bố, cơ sở tự chịu trách nhiệm về chất lượng sản phẩm. Nếu không qua quá trình thẩm định cơ sở thì cơ quan quản lý nhà nước khó kiểm soát điều kiện cơ sở vật chất, trang thiết bị, dụng cụ sản có đáp ứng nhu cầu sản xuất hay không, việc kịp thời nhắc nhở, hướng dẫn, chấn chỉnh cơ sở sẽ bị bỏ sót. Nguy cơ nhiều sản phẩm kém chất lượng, thậm chí bị ô nhiễm từ quá trình sản xuất không an toàn sẽ đến tay người tiêu dùng. Một khi xảy ra ngộ độc thực phẩm thì hàng hoạt sản phẩm đã tiêu thụ hết, người tiêu dùng bị thiệt hại về tài chính, sức khỏe, thậm chí đến tính mạng.

Về mặt phí thực hiện TTHC cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP (giấy này có giá trị 3 năm): trường hợp cơ sở sản xuất có giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh thuộc thẩm quyền của ngành Y tế, mức phí thẩm định 500.000đ/lần/cơ sở; thuộc ngành Nông nghiệp quản lý mức phí (thẩm định và đánh giá định kỳ trong vòng 3 năm) đối với cơ sở loại A là 1.400.000 đ/cơ sở (gồm 1 lần thẩm định và 2 lần đánh giá định kỳ), cơ sở loại B là 1.750.000 đ/cơ sở (gồm 1 lần thẩm định và 3 lần đánh giá định kỳ); mức phí thuộc ngành Công Thương quản lý là 0đ.

          Một vấn đề nhỏ nữa là cần có sự thống nhất trong thời gian giải quyết giữa Chi cục Chăn nuôi, Thú y và Thủy sản và Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật vì đây là TTHC của cùng một ngành Nông nghiệp.

Tóm lại, ATTP đã và đang là vấn đề đặc biệt quan tâm của toàn xã hội vì sự ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, đến giống nòi của người Việt Nam. Việc cắt giảm TTHC là cần thiết nhưng cần có sự đồng bộ, đồng thuận giữa ngành Y tế - Nông nghiệp và Công Thương để vừa tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân thuận lợi trong việc đầu tư, mở rộng hoạt động sản xuất, đa dạng hóa sản phẩm vừa có cơ chế quản lý chặt chẽ nhằm bảo đảm ATVSTP ngay từ công đoạn sản xuất để bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng, phát triển an sinh xã hội. Nghị quyết số 43/2017/QH14 ngày 21/6/2017 của Quốc hội về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách pháp luật về ATTP giai đoạn 2016 – 2020 đã quy định:

(1) “Khẩn trương rà soát hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến ATTP để sớm trình Quốc hội sửa đổi, bổ sung các luật có liên quan theo hướng quy định rõ các điều cấm và tăng chế tài xử lý; khắc phục tình trạng chồng chéo, không rõ trách nhiệm trong phân công quản lý ATTP; tăng cường hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật, đến hết năm 2020 cơ bản hoàn thành các quy chuẩn kỹ thuật chính về ATTP cho các nhóm đối tượng và phù hợp với chuẩn mực quốc tế”.

(2) “Đến hết năm 2018, kiện toàn cơ bản bộ máy quản lý nhà nước về ATTP các cấp theo hướng tập trung đầu mối, rõ trách nhiệm, tăng cường hiệu lực, hiệu quả”.

Thiết nghĩ, các cơ quan có thẩm quyền cần sớm bàn bạc và đưa ra các quy định thống nhất giữa ba ngành: Y tế - Nông nghiệp và Công Thương đối với các TTHC về ATTP, từ thành phần hồ sơ, thời gian giải quyết TTHC và mức phí áp dụng… như tinh thần Nghị quyết số 43/2017/QH14 của Quốc hội và các chỉ đạo về cắt giảm, đơn giản hóa TTHC của Chính phủ đã nêu./.

- Lê Thị Thanh Hà -

Phụ lục Biểu tóm tắt sự khác biệt trong giải quyết TTHC

Tài liệu tham khảo:

Nghị quyết số 43/2017/QH14 ngày 21/6/2017của Quốc hội về đẩy mạnh việc thực hiện chính sách pháp luật về ATTP giai đoạn 2016 – 2020.

Chỉ thị 20/CT-TTg ngày 13/7/2018 của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường cải cách hoạt động kiểm tra chuyên ngành và cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện kinh doanh

Nghị định số 15/2018/NĐ-CP ngày 02/02/2018 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật ATTP.

Nghị định số 155/2018/NĐ-CP ngày 12/11/2018 sửa đổi, bổ sung một số quy định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ Y tế.

Nghị định số 17/2020/NĐ-CP ngày 05/02/2020 của Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của các Nghị định liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương.

Thông tư liên tịch số 13/2014/TTLT-BYT-BNNPTNT-BCT ngày 9/4/2014 của Bộ Y Tế, Công Thương, Nông nghiệp và PTNN về hướng dẫn việc phân công, phối hợp trong quản lý nhà nước về ATTP;

Thông tư số 38/2018/TT-BNNPTNT ngày 25/12/2018 của Bộ NN và PTNT quy định việc thẩm định, chứng nhận cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm nông, lâm, thủy sản đủ điều kiện ATTP.

Thông tư số 13/2020/TT-BCT của Bộ Công Thương sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh thuộc lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Công Thương

Thông tư số 286/2016/TT-BTC ngày 14/11/2016 của Bộ Tài chính Quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí thẩm định quản lý chất lượng, an toàn thực phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp

Thông tư số 117/2018/TT-BTC 28/11/2018 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của thông tư số 279/2016/TT-BTC ngày 14/11/2016 của Bộ trưởng Bộ Tài chính quy định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng phí trong công tác ATVSTP.

Thông tư số 44/2018/TT-BTC ngày ngày 07/5/2018 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 285/2016/TT-BTC

          Quyết định số 135/QĐ-BYT Ngày 15/01/2019 của Bộ Y tế về việc sửa đổi, bổ sung TTHC mới ban hành trong lĩnh vực ATTP và dinh dưỡng thuộc phạm vi chức năng của Bộ Y tế.

Quyết định số 473A/QĐ-BCT ngày 05/02/2018 của Bộ Công Thương công bố TTHC bị bãi bỏ trong lĩnh vực ATTP thuộc phạm vi chức năng quản lý của Bộ Công Thương

Quyết định 1148/QĐ-UBND-HC ngày 08/10/2019 của UBND tỉnh Đồng Tháp về công bố TTHC thuộc thẩm quyền giải quyết của Sở Y tế.

Quyết định số 23/2019/QĐ-UBND ngày 11/10/2019 của UBND tỉnh Quyết định Về việc phân cấp quản lý nhà nước về ATTP thuộc trách nhiệm quản lý của ngành Công Thương trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp

Quyết định số 360/QĐ-UBND ngày 01/4/2020 của công bố Danh mục TTHC và phê duyệt Quy trình nội bộ giải quyết TTHC thuộc thẩm quyền giải quyết của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND cấp huyện, UBND cấp xã trên địa bàn tỉnh Đồng Tháp.

Quyết định số 135/QĐ-BYT ngày 15/01/2019 của Bộ Y tế về việc sửa đổi, bổ sung TTHC mới ban hành trong lĩnh vực ATTP và dinh dưỡng thuộc phạm vi chức năng của Bộ Y tế.

Công văn số 855/ATTP-NĐTT ngày 22/3/2019 của Cục ATTP về việc hướng dẫn thu phí hồ sơ cấp giấy chứng nhận.

Công văn số 3109/BCT-KHCN ngày 20/4/2018 của Bộ Công Thương về việc hướng dẫn thực hiện công tác quản lý ATTP.

Công văn số 244/ATTP-NĐTT ngày 12/01/2019 của Cục ATTP về việc áp dụng quy định trong việc cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP.